Het dorp Lopik, in de provincie Utrecht, krijgt er de komende jaren een nieuwe woonwijk bij. Helemaal zonder slag of stoot ging dat niet: het plangebied bleek namelijk al bewoond… door de wettelijk beschermde heikikker.
Multidisciplinair project
Vanuit SAB werken collega’s vanuit verschillende vakgebieden aan de ontwikkeling van Lopik Oost: we stelden het stedenbouwkundig plan op en maakten het bestemmingsplan én we verzorgen de ecologische begeleiding van het hele proces, in lijn met de Wet natuurbescherming.
Zoals gebruikelijk begon de ecologische begeleiding van het project Lopik Oost met het uitvoeren van een quick scan naar de flora en fauna in het plangebied. Al snel bleek dat het plangebied geschikt was voor de heikikker (een beschermde soort) en was een nader onderzoek noodzakelijk. Daarbij troffen we een flinke populatie van tientallen heikikkers aan.
Zeldzame soort
De heikikker is zeldzaam en komt, naast heide- en veengronden, voor op lager gelegen agrarische poldergronden. Hij kan zich handhaven in weilanden die niet intensief worden gebruikt en beheerd en leeft daar in en bij slootjes. In de Lopikerwaard komt de heikikker nog relatief veel voor, maar hij is erg gevoelig voor veranderingen in het landschap en kan zich niet handhaven in een woonwijk, hoe groen die ook is. De enige optie om de woonwijk te kunnen realiseren zonder de populatie heikikkers aan te tasten, was om deze beschermde dieren naar een nieuw leefgebied te verplaatsen.
Compensatiegebied
Samen met de opdrachtgever zijn we op zoek gegaan naar een geschikt compensatiegebied. Hiervoor hebben we een groot onderzoek in de omgeving laten uitvoeren naar de functie van de populatie heikikkers in het plangebied ten opzichte van de omgeving. Een gebied ten oosten van het plangebied bleek geschikt als nieuw leefgebied. In overleg met de gemeente Lopik (eigenaar van de grond) hebben we dit gebied ingericht als compensatiegebied. Oevers en sloten zijn belangrijk voor de heikikker, dus hebben we extra sloten laten graven en de oevers laten inzaaien met gebiedseigen zaden van oeverplanten. Het beheer van het gebied zal specifiek worden aangepast op de behoefte van de heikikkers, wat betekent dat extensieve begrazing door bijvoorbeeld koeien zal plaatsvinden en dat er niet gemaaid zal worden.
De grote verhuizing
Gedurende deze zomer ontwikkelt het gebied zich tot geschikt leefgebied. In de nazomer gaat de verhuizing daadwerkelijk plaatsvinden. We plaatsen dan amfibieschermen rond het hele plangebied, waarbij we aan de binnenkant van het scherm diepe emmers ingraven. Wanneer de kikkers actief zijn, vallen ze via de schermen in de emmers. Wij controleren de emmers elke dag en plaatsen de heikikkers direct over naar het nieuwe leefgebied. Dit blijven we doen tot we meerdere dagen geen kikkers meer vangen. Daarnaast scheppen we de sloten in het plangebied leeg. Heikikkers gaan naar het compensatiegebied, andere dieren die we daarmee vangen kunnen direct naar de sloten naast het plangebied worden overgebracht.
Vertraging en lessen
Hoewel het ons een mooie en uitdagende klus heeft opgeleverd en wij blij zijn dat we deze populatie heikikkers straks een mooi nieuw leefgebied kunnen aanbieden, is het vervelend voor opdrachtgevers wanneer projecten vertraging oplopen.
Wij adviseren ontwikkelaars daarom al in een vroeg stadium van het proces een quick scan flora en fauna (en eventueel nader onderzoek) te laten uitvoeren. Het is een relatief kleine investering, waarmee gedurende het proces een kostbare vertraging (met één of meerdere jaren) kan worden voorkomen.
Wilt u meer weten over Operatie Heikikker of heeft u vragen met betrekking tot ecologie rond uw eigen ontwikkeling? Neem contact met ons op.